Beslenme, çocukların büyüme ve gelişimi için gerekli olan en önemli gereksinimdir. Çocuğun yeterli ve dengeli bir beslenme ile, ihtiyaç duyduğu vitamin ve minerallerin karşılanarak büyüme ve gelişmenin sağlanması, bağışıklık sisteminin güçlenmesi, açısından hayati önem taşımaktadır. Fakat çocuğun yeterli ve dengeli beslenmesini sağlamak her zaman bu kadar kolay değildir. Çocuklarda sık sık şikâyet edilen durumlardan biri çocuklarda görülen iştahsızlıktır. Uzun süre ağzında çevrilen ve çiğnenmeyen yiyecekler, bir türlü bitiremeyen ve tamamlanamayan öğünler çocuklarda olduğu kadar anne-baba üzerinde de olumsuz etkiler meydana getirmektedir.

İştahsızlık nedir ve neden önemlidir?

İştah, bir yemeğin zevkle ve arzu edilerek yenmesidir. İştahsızlık ise çocuğun ağız yoluyla beslenmesinde yaşanan isteksizlik durumudur. İsteksizlik nedeniyle çocuğun yeterli ve dengeli beslenmesi zorlaşır ve bu durum pek çok riski de beraberinde getirir. İştahsızlık, çocukluklarda anne-babalar tarafından en çok şikayet edilen ve doktorların en sık karşılaştıkları bir durumdur. Tüm çocukların % 25 ila %40, büyüme geriliği olanların % 80’ininde iştahsızlık vardır. Çocuklarda iştahsızlık sorunu bir hastalığın belirtisi olarak karşımıza çıkabilir. Bu yüzden çocuklardaki iştahsızlığın araştırılması gerekir.

Çocuklarda oluşan iştahsızlık durumunun birçok nedeni olabilir. Bu nedenler genellikle fizyolojik ya da psikolojik temellidir. Ek besinlere çok geç başlanması, enfeksiyon, ateş, sarılık, temilim bozuklukları gibi hastalıkların yanı sıra, barsak parazitlerinin varlığı, kansızlık ve diş çıkarma dönemlerinde de çocuklarda iştahsızlık görülebilmektedir. Veya çocuğun çevresinden ve aile bireylerinin davranışlarından da kaynaklanan iştahsızlık ortaya çıkabilir. Bilinçaltına yerleşmiş sıkıntılar ve endişeler, sınav kaygısı, erken yaşta yaşanan sınav başarısızlığı çocukta iştah azalmasına neden olabilir. Ailenin sofra düzeninin ve sağlıklı beslenme bilincinin olmayışı, çocuğa yemek yeme konusunda yapılan baskılar, başka çocuklarla kıyaslama, yemek sırasında yapılan tartışmalarda çocuğun yemek yeme isteğini azaltabilir.

Ayrıca, çocuğun belli bir beslenme düzeninin olmaması, yemek öncesinde bisküvi, kek, çikolata gibi şekerli besinler tüketilmesi çocuklarda iştahsızlığa neden olabilir. Çocuğa sevmediği besinleri zorla yedirmeye çalışmak da iştahsızlığını nedeni olabilir.

İştahsız çocuğu bekleyen tehlikeler nelerdir?

İştahsız çocuğu bekleyen ilk tehlike yetersiz kilo artışıdır. Çocuk, yeterli kalori-protein-vitamin ve mineral alamadığı için vücut ağırlığı artışı az ve yetersiz olur. Anne karnında başlayan büyüme erişkin hüviyeti kazanacağı ergenlik döneminin sonuna kadar devam eder. Bu süreç içinde çocuk devamlı bir büyüme ve gelişim içerisindedir. Büyüme vücut ağırlığının artışı ve boy uzunuluğu ile takip edilir. Bu süreçte iştahsızlığa karşı önlem alınmadığı takdirde çocuklarda alışkanlık haline geçecek olan bu durum çocuğun büyümesini ve gelişmesini direkt olarak etkileyecektir.

İştahsızlık nedeniyle yeterli beslenemeyen çocukta kısa süre içinde ilk ortaya çıkan sorun kilo almada yetersizliktir. Bu durum uzun sürecek olursa boy uzunluğu artışı da yetersiz olur. Yine beslenmenin yetersizliğine bağlı olarak, çocukta bazı vitamin ve minerallerin eksikliğine bağlı özel belirtiler de gelişebilir. Bu nedenle iştahsızlığın derecesi, süresi çok önemlidir. İlk dönemde vitamin ve minerallerin vücut depoları kullanılarak belirtilerin ortaya çıkması önlenir ama uzun süreli olursa, depolar tükenir ve ihtiyacını karşılayamayan çocukta söz konusu vitamin veya mineralin eksikliğine bağlı belirtiler ortaya çıkar.

İştahsızlığın beslenme ve hastalıklara karşı dirençli olma ile yakın ilişki vardır. Beslenme problemi olan çocuklarda bağışıklık sistemi zayıf düşer ve mikrobik hastalıklara karşı savunmasız kalırlar. Daha sık ve uzun hastalık dönemi geçirirler. Yapılan bazı çalışmalarda, iştahsızlık nedeniyle yeterli beslenemeyen çocuklarda algılama ve duyu sorunlarının daha sık görüldüğü belirtilmiştir. Bu çocukların okul hayatlarının başarısı da oldukça düşük olacaktır.